|
1.
Op 14 maart verloor Luc Hellemans de ongelijke strijd
tegen een agressieve kanker. Hij was CEO van Lantis. Onze deelneming en
steun aan zijn familie en bedrijf. Het leven kan toch cynisch zijn. Want
ondertussen komen Lantis en de Oosterweelverbinding, bijna dagelijks in het
nieuws met afwisselend positieve en negatieve berichten. Na het
spectaculaire exploot van vorig weekend: het plaatsen van de blauwgroene
boogbrug over het Albertkanaal als onderdeel van de bypass, stortte op 19
maart een brugligger in op diezelfde bypass van de ring. Een arbeider werd
licht gewond, en gelukkig waren en niet meer slachtoffers want het gevaarte
viel op een onderliggend fietspad. Op 13 maart was er in Trends de
waarschuwing van het Rekenhof dat de financiering van de
Oosterweelverbinding voor 2,3 miljard € boven het lening plafond zou
belanden, dat al opgetrokken was van .3,6 naar 6,7 miljard €. Hellemans had
daar in 2022 zelf nog voor gewaarschuwd: “Hope for the best, prepare for
the worst” (Trends 21/1/2022).
Maar er was ook de ontdekking van de vergeten afwateringssluis van de
Schijn aan het Noordkasteel bij de voorbereidingswerken voor de nieuwe
Scheldetunnel. (GVA 18/3/2025) Als er een rivier in België is die in de
loop der jaren haar loop zag aangepast dan is het wel de Schijn. En dat had
alles te maken met de systematische uitbreiding van de Antwerpse haven naar
het noorden. Het Noordkasteel, noordelijk sluitstuk van de
Brialmontomwalling uit 1860-1865 was in 1883 al gedeeltelijk ontmanteld om
plaats te maken voor haveninstallaties.
|
 Noordkasteel,
oorspronkelijk grondplan volgens J.Cannaerts, bewerkt door Willy Jacobs
|
Het Noordkasteel was omringd door een hoofdgracht, en gedeeltelijk door een
voorgracht. Voorgracht en hoofdgracht waterden elk af naar de Schelde via
twee militaire sluizen. Het ontdekte complex is nog een derde sluis, die de
afwatering verzekerde tussen hoofdgracht en voorgracht in het zuidwesten,
nadat de Schijn toen rechtstreeks werd aangesloten op het zuidoostelijk
gedeelte van de hoofdgracht. Dit zou perfect gepast hebben in mijn
voordracht over de raakpunten tussen vesting en haven.
2.
Een druk bijgewoonde boekvoorstelling in de Thomas More
hogeschool aan de Kronenburgstraat in Antwerpen, bracht het kruim van de
Antwerpse maritieme wereld samen. Ook onze club was ruim vertegenwoordigd.
Prof dr. Eric Van Hooydonck stelde er zijn drieluik: “De Maritieme Canon
van Vlaanderen” voor. Na een uiteenzetting van de auteur volgde een
panelgesprek. Vooral aan bod kwam het grote contrast tussen enerzijds de
feiten die aantonen dat Vlaanderen een echte maritieme natie is, en
anderzijds de onwetendheid daarover bij het grote publiek. Mutatis mutandis
is de bekendheid met de Antwerpse haven bij de inwoners van de stad
bedroevend te noemen. Havenschepen Johan Klaps sprak de wil uit om hier
iets aan te doen. Uitgaven zoals deze boeken zijn daarom uiterst
noodzakelijk.
|
|
|
Tijdens de daaropvolgende receptie werd nog stevig nagepraat en bleek
bijvoorbeeld dat in de eindtermen van het middelbaar onderwijs nergens de
woorden “haven” of “maritiem” te lezen zijn.
Er was nog een vragenkwartiertje waarin ook onze clubleden zich lieten
opmerken. Benny Verbiest vroeg zich luidop af waar de jeugd bleef op
gebeurtenissen als deze. Daarop kwam er wel wat geroezemoes vanuit de hoek
van de – inderdaad schaars - aanwezige jongeren.
Filip Reyniers noemde het “Sea Blindness”, maar had reen gevoel van
voorzichtige kentering ten gunste van het maritiem bewustzijn.
2.
Het staat al lang op het verlanglijstje van de
Antwerpse havengemeenschap: Extra Containercapaciteit Antwerpen. (ECA).
PoAB zit dringend te wachten op een welhaast
verdubbeling van de huidige capaciteit tot ongeveer 15 miljoen TEU/jaar.
Die zou al 4 jaar moeten gerealiseerd zijn, maar zoals elk groot project in
Vlaanderen moesten een aantal hindernissen overwonnen worden.
Oorspronkelijk zou er een tweede getijdendok komen, parellel aan het
huidige Deurganckdok. Maar dat zou pal het dorp Doel van de kaart vegen.
Effectief werd toen de woonfunctie van Doel officieel opgeheven, en de
inwoners onteigend. Het dorp werd een spookdorp, maar krakers namen bezit
van enkele woningen en sloten zich aan bij een aantal actiegroepen. Er
volgden jaren van protestacties en juridisch touwtrekken. Uiteindelijk
haalden die gedeeltelijk hun slag thuis, doordat uiteindelijk gekozen werd
voor een ander ontwerp. Hierdoor kon het dorp gespaard blijven.
Uiteindelijk werd de woonfunctie van Doel terug in ere hersteld.
In 2025 zou het dan zo eindelijk ver komen, dat, zonder verdere
tegenkantingen, de noodzakelijke stappen kunnen gezet worden om met de bouw
te kunnen beginnen in 2028.
Eerlijk gezegd ben ik blij dat in dit dossier het anderen waren die de
beslissing moesten nemen, want voor mij was het een haast onmogelijk
dilemma. Enerzijds stond de toekomstige bloei van de haven die me dierbaar
is op het spel, anderzijds was er het belang van de bewoners, waarvan
sommigen al een eerste keer onteigend waren tijdens het eerdere 10
jarenplan van havenuitbreiding op de rechteroever. Ook was er de niet te
ontkennen erfgoedwaarde.
Het uiteindelijke compromisvoorstel spaart de kool en de geit, maar loopt
vooral op nautisch gebied nogal mank. Gekozen werd voor een getijdendok,
dat moet ingevaren worden via de ingang van het Deurganckdok en dan aan het
noorden als een boemerang wegdraait naar het westen om parallel te komen
aan het Deurganckdok. Zie je de ULCC's van 400 meter lengte al maneuvreren?
Bovendien mogen enkel aan de zuidkant van dat nieuwe dok
containeractiviteiten plaats vinden. Hierdoor kan men maar een capaciteit
van een 5- tal miljoen TEU bij creëren. De rest van de vereiste 7,1 moet
dus elders gezocht worden. Dit moet gebeuren achter de sluizen door een
insteekdok uit te breiden in de Waaslandhaven en door efficiënter
terreingebruik.
Momenteel worden volle containers 3 hoog gestapeld, in rijen met voldoende
tussenruimte om de straddlecarriers te laten rijden. De hoogte van deze
straddlecarriers is trouwens bepalend voor de 3 rijen hoog. Dank zij de
semi-automatische behandelingssystemen van DP-world op Antwerp Gateway kan
men aldaar volle containers 5 hoog stapelen, en kan men ook de tussenruimte
tussen de rijen beperken. In die richting moet dus gezocht worden.
3.
Nooit gedacht dat de vorige week hier gecorrigeerde
naam Hutchison zo vlug zou terug keren in dit logboek. Maar de zaak krijgt
een staartje. Even herinneren: Hutchison had een groot deel van zijn
wereldwijde havenactiviteiten afgestoten aan de Amerikaanse
vermogensbeheerder Blackrock en aan MSC, waardoor ook Balbao en Cristobal,
de twee cruciale havens aan het Panamakanaal in Amerikaanse handen vielen.
Nu blijkt dat Peking woedend is. Zo blijkt toch uit een vlammend artikel
dat verscheen in de Hong Kongse krant Ta Kong
Pau, gekend als regeringsgezinde spreekbuis. Ze noemen het ronduit
landverraad. Het artikel werd trouwens overgenomen door websites van de
communistische partij. (NT 14/3/2025). De deal moet ook nog een Europees
oordeel krijgen, waar onderzocht wordt of MSC hiermee niet te veel macht
verwerft. (NT 12/3/2025)
Ook de Chinese autoriteiten zouden een onderzoek gestart zijn waarbij het
argument “veiligheidsrisico's” wordt van stal gehaald. (Market screener
18/3/2024) Mogelijk zou de deal hierdoor wel eens kunnen afspringen.
4.
Door alle recente commotie op het geopolitieke toneel
was onze aandacht voor de Houthi's wat weggedeemsterd, zelfs toen ze
aankondigden dat ze de aanvallen op schepen terug zouden hervatten omdat
het bestandsakkoord rond Gaza al weken onder druk staat, wat ondertussen
volledig geëscaleerd is.
Een impulsieve Amerikaanse president heeft hen nu letterlijk terug in de
actualiteit gebombardeerd, samen met de Engelsen. In deze actie lijkt nu
toch ergens een strategie van de Amerikanen verborgen te zitten. Naast het
direct beoogde effect van het vrij en veilig maken van de Rode Zee zou er
ook een niet mis te verstane vingerwijzing gaan richting Iran. Herkennen we
nu plots een onverwacht vleugje subtiliteit in de handelwijze van Trump?
Inderdaad interpreteren waarnemers hierin een proportioneel signaal zonder
de directe confrontatie aan te gaan met Iran.(DS 17/3/2024)
Spijtig natuurlijk dat deze proportionaliteit toch nog altijd “collateral
damage” teweegbrengt waardoor ook onschuldige slachtoffers, zoals vrouwen
en kinderen betrokken worden. De Houthi's van hun kant beweren dat zij al
teruggeslagen hebben en tweemaal het Amerikaanse vliegdekschip USS Harry
Truman en omliggende schepen te hebben aangevallen met drones en raketten. (Trouw
17/3/2024). Beide partijen melden dat zij zullen doorgaan zolang de
agressie aanhoudt.
5.
De recente toenadering tussen Rusland en China
enerzijds, en de capriolen van Trump anderzijds liggen aan de basis van een
mogelijk nieuw bondgenootschap tussen de Europese Unie en India. Tot nu toe
stelde India zich ambigu en afwachtend op met betrekking tot zijn relaties
met Rusland. Maar omdat deze laatste dichter is gaan aanleunen bij India's
potentiële vijand China begint India elders openingen te zoeken. Voor ons
minder bekend maar de Chinees-Indische relaties lijken voor een groot deel
ook maritiem geïnspireerd te zijn. (Opiniestuk DS 17/3/2025).
China lijkt massaal te investeren in oorlogsbodems en is volop maritieme
steunpunten in de regio aan het uitbouwen. Niet in het minst in het met
India latent vijandig Pakistan, waar een grote marinebasis in constructie
is. Ook in Myanmar staat er een op de planning. De Chinezen noemen dat
“parelsnoerstrategie”, voor de Indiërs wordt dit geïnterpreteerd als een
doelbewuste poging tot insluiting. Met die vlootbasissen krijgt China zo de
knoppen in handen om de containertrafiek op India van vandaag op morgen lam
te leggen. New Delhi voelt dus de nood aan een enorme oorlogsmarine. Er
blijkt een maritieme wapenwedloop aan te gang te zijn die sinds de
“dreadnought race” tussen Engeland en Duitsland, zijn gelijke niet heeft.
(De tewaterlating van de HMS Dreadnought in 1906 verbleekte door zijn
afmetingen en bewapening alle toen bestaande oorlogsbodems, gaf zijn naam
aan een nieuwe klasse, en lag aan de basis van een maritieme rivaliteit en
investeringen tussen Engeland en Duitsland). In Indië staan voor het ogenblik
een 60-tal schepen op stapel, waaronder atoomduikboten, vliegdekschepen,
destroyers en fregatten. Daarenboven worden ook eigen vlootbasissen
neergepoot op strategische eilanden van de Indische oceaan. Indië noemt dit
van zijn kant “diamantsnoertactiek”
6.
Save the date: onze Algemene Vergadering zal dit jaar
niet kunnen doorgaan op onze maatschappelijke zetel. Wij mogen daarvoor
uitwijken naar de Angèle, met dank aan Willy en Angèle. Datum: Woensdag 30
april. Bijeenkomst vanaf 18.00. Afgesloten met vrijblijvende broodjesmaaltijd.
Details en uitnodiging volgen.
Willy 23/03/202
|
