NIEUWSBRIEF 28-04-2024

Editoriaal:

Op 16 april vond er op de Campus Renaissance van de Koninklijke Militaire School eenconferentie plaats over het thema Enhancing Maritime Security at the Edges of Europe.

Hetevenement was een samenwerking tussen Koninklijk Hoger Instituut voor Defensie (KHID) en het Studiecentrum voor Veiligheid en Defensie (SCVD), en dit naar aanleiding van het Belgische voorzitterschap van de Europese Unie.

Wegens de ‘Chattam House Rule’ die op de conferentie werd ingeroepen kunnen we hier geen sprekers citeren, maar geven we enkele beschouwingen mee.

Maritieme strategie moet vandaag de dag maar liefst zes dimensies in het oog houden: surface, air, subsea, seabed, low orbit, en cyber. Haven- en energie-infrastructuur zijn daarbij zeer kwetsbaar vanuit de lucht. Dit weten we eigenlijk al uit de Tweede Wereldoorlog, maar de verdere ontwikkeling van raketten en (recenter) drones maakt dit probleem nog prangender dan vroeger. We zien een verschuiving in ‘naval strategy’ van sea control naar holding the sea.

Maritieme doelen op zee evolueerden steeds meer van vlottende/mobiele assets naar permanente en immobiele assets. Zoals al meermaals in eerdere nieuwsbrieven werd gesignaleerd, is de kritieke maritieme infrastructuur met kabels en pijplijnen voor energievoorziening en communicatie vandaag top of mind bij alle experten over het thema. En het stukje Noordzee voor onze kust is daarbij een ‘choke point’ van mondiaal belang. Laten we zeggen dat een goed voorbereide operatie onder water het equivalent van meerdere kerncentrales plat kan leggen – en gezien de plannen om de energiebevoorrading van de windmolenparken in de komende decennia drastisch op te drijven, zal dit risico enkel toenemen.

Maar wat is nu eigenlijk onze “kritieke maritieme infrastructuur”? Waar de expert in het panel aangaf dat het mariene ecosysteem er bijvoorbeeld niet toe behoort, kwam uit de zaal de reactie dat een olieramp voor onze kust wel degelijk grote gevolgen zou hebben. Het is dus een begrip dat best zeer ruim geïnterpreteerd wordt, wat het er niet makkelijker op maakt om een integraal maritiem veiligheidsbeleid te voeren.

Kortom, de EU-NAVO-coalitie moet de capaciteit versterken tegen zware hybride aanvallen die grote schade tot gevolg hebben. Een belangrijk probleem bij dit soort disrupties is dat van de ‘attributie’: een harde respons zonder bewijs ligt politiek moeilijk. Daarom is het van groot belang om te strijden tegen desinformatie. Als voorbeeld werd de aanslag op de Nord Stream pijplijn gegeven. Iedereen herinnert zich allerlei berichten in de media over een Oekraïense commandoactie door een zeilboot met duikers. Maar bijna niemand herinnert zich wat de Deense overheid rapporteerde: vier dagen voor de explosie was er een Russisch onderwaterwerkschip ter plaatse actief. Dit gekoppeld aan het rekenkundige feit dat je geen 500 kg TNT met een zeilboot ter plaatse kan krijgen.

Er werd opgemerkt dat samenwerking op gebied van maritieme veiligheid op en om de Noordzee geen sinecure is, wegens de enorme institutionele fragmentatie, met een lange waslijst aan bevoegde overheden en initiatieven. Dit vereist een hoog niveau van samenwerking en coördinatie. Om een voorbeeld te geven dicht bij huis: ondanks de inspanningen van onze regering om maritieme veiligheid op de EU-agenda te zetten, stellen we toch vast dat België geen deel uitmaakt van het nieuwe SeaSEC initiatief van zes Noord- Europese landen om een “Seabed Security Experimentation Center” op te richten. Het is gissen naar de exacte reden, maar het gerucht gaat dat de Federale en de Vlaamse overheid niet, of niet tijdig, op één lijn geraakten. Een spijtige zaak. Wie dit gerucht kan bevestigen of ontkennen mag steeds een bericht sturen naar de redactie! Voor een iets bredere terugblik op de volledige conferentie kan je terecht op de pagina van defensie.

Veel leesplezier,

Filip

P.S. Erratum… errare humanum est! In het ‘in memoriam’ bij het overlijden van ons bestuurslid Jos Voet is een fout geslopen. Voorzitter van het V.O.V., Victor Mertens, maakte mij opmerkzaam dat Jos niet bij de Katoennatie werkte maar bij Hesse Natie! Mijn excuses.

Bob

Uit het logboek van de commodore:

1. De week werd gedomineerd door twee uitvaarten in de maritieme wereld: die van Officier Hoofdwerktuigkundige Georges Bogaert, en die van ons betreurd bestuurslid Jos Voet. Deze laatste had plaats in de St Laurentiuskerk in Hove. De kerk zat afgeladen vol met de vele vrienden en de afgevaardigden van de verenigingen waar hij een steen verlegd had, hetzij als voorzitter, ondervoorzitter of bestuurslid. Er was een sterke delegatie van het provinciecommando aangevoerd door Kolonel Johan Lenière, en ook onze club was fors vertegenwoordigd. Hierbij enkele sfeerfoto's van de hand van Jan Brughmans, en het rouwprentje.

Foto's van de uitvaart: © Jan Brughmans

2. Het lijkt erop of de maand april een tsunami van slecht nieuws heeft veroorzaakt in onze onmiddellijke omgeving. Mars & Mercurius meldt ons het overlijden van een van hun oud-voorzitters Hugo Madou op 17 april 2024. Hugo is ooit nog een jaartje lid geweest van onze club. Onze deelneming aan echtgenote,kinderen en kleinkinderen.

Maar ook binnen onze club blijft het slechte nieuws aanhouden. Vice-commodore Glenn Liekens staat voor een zware chirurgische ingreep die hem enkele weken dreigt te immobiliseren. Wij wensen hem veel succes toe, en een voorspoedige revalidatie.

3. Goed nieuws mag ook af en toe. En dat kregen we zeker met de geslaagde “inhuldiging van droogdok 9” van afgelopen donderdag 25 april.

Na de recente “verhaaloperaties” is dat droogdok het centrum geworden van de verschillende vrijwilligersverenigingen voor watererfgoed: het Rijn-en Binnenvaartmuseum met onze vertrouwde Angèle, Lichtschip 3 West-Hinder van MPM en de vlotkraan liggen broederlijk/zusterlijk geconcentreerd in droogdok 9.

De M 477 Oudenaarde staat vlakbij, de P 905 Schelde ook al en de François Musin wordt op enkele passen wandelafstand gerestaureerd.

Iets verder vinden we het “zeilkot” van TS Rupel en de Williwaw,

In een, wegens slechte weersomstandigheden, overvolle Angèle werd deze situatie officieel bestendigd na een inleiding door ereschepen Marc Van Peel, voorzitter van MPM en een toespraak door Annick De Ridder, schepen van de haven. Zie ook de MPM-flash.

4. Op de LinkedIn pagina van de Belgische Marine lezen we dat de LoMa (F931 Louise-Marie) klaar is voor afvaart naar de operaties ASPIDES en EMASOH, respectievelijk in de Golf van Aden en de golf van Hormoez. De upgrade is achter de rug en de bemanning extra getraind.

5. In het maritieme nieuws van de week waren er nogal wat titels rond de haven van Zeebrugge. Dat doet ons deugd. Al lijken we te focussen op de Antwerpse haven, we willen wel een universeel verhaal vertellen over onze Vlaamse havens, en bij uitbreiding alle binnenlandse havens. En zoals vorige week reeds aangegeven staan we open voor elk interessant maritiem nieuwtje van waar dan ook .

Zeebrugge dus: het project van de nieuwe Visartsluis, ter vervanging van de 100-jarige naamgenoot heeft een nieuwe mijlpaal bereikt. De Vlaamse regering heeft ingestemd met het “kaderprojectbesluit” dat de eerste stap vertegenwoordigt naar een volwaardig projectbesluit..POAB (Port of Antwerp-Bruges) dat ongeduldig zit te wachten op de sluis zal zelf 700 miljoen Euro inbrengen in het project dat geraamd is op 2,9 miljard. (Flows 22/04/2024 en Belga 26/4/2024).

Ander nieuws uit Zeebrugge: DP World krijgt een concessie van 25 ha in de voorhaven (Flows 18/4/2024). De concessie is wel niet bedoeld om er een containerterminal te bouwen maar voor een versterking van de positie van Zeebrugge als RO-RO terminal. Dit is ook broodnodig want door congestie moesten al verschillende autoschepen uitwijken naar andere havens.

De Colruyt- groep heeft een vergunning vast voor zijn project om een waterstoffabriek te bouwen, onder de naam Hyoffwind.
Als waterstofadept klinkt me dat als muziek in de oren. Alleen vraag ik me altijd af waarom men op windturbines gewacht heeft om dergelijke fabrieken te bouwen. Met de nucleaire technologie was dat..., maar U kent mijn stokpaardje al voldoende.

Rond Zeebrugge zijn nog een aantal nieuwtjes te rapen, maar als ludieke afsluiter zijn er de fameuze muizen. Deze beestjes zijn erin geslaagd om het nieuwe kiwi-seizoen met een week te vertragen. Ze hadden redelijk huisgehouden in de eerste lading die in Zeebrugge moest toekomen, en die integraal moest vernietigd worden. (Flows 24 april 2024)

6. Ook internationaal was er weer wat nieuws te sprokkelen. De Houthi's hadden zich een tijdje koest gehouden. Militaire experts dachten dat ze door hun voorraad munitie zaten, maar deze week hebben ze toch een raket gelanceerd naar de Maersk Yorktown. Gelukkig werd die onderschept door de Amerikaanse marine zodat verder onheil kon afgewend worden. Een geclaimde beschieting van de MSC Veracruz kon niet bevestigd worden. Binnen deze context werd het Nederlandse Tromp na een maand dienst in het Amerikaanse “Prosperity Guardian”. Ondertussen is de Zr Ms Karel Doorman A833 op weg naar de Golf van Aden, maar voor dienstname in het defensieve Europese “Aspides”,

Een onverwacht maar voor de hand liggend gevolg van die Houthi-acties is de verhoging van de wereldwijde CO2-uitstoot. De scheepvaartroutes worden langer omdat het merendeel de veiliger router rond de Kaap prefereert en die schepen varen dan wel sneller om de verloren tijd in te halen.

7. Al gehoord van “HVO”? Dit staat voor Hydrotreated vegetable oil”, en dat is dan weer de officiële term van biodiesel van afgewerkte frituurolie. Flows van 26 april maakt melding van een eerste test op de Belgische binnenwateren met deze brandstof. Het binnenschip “La Coruna”, uitgerust met een Euro-6 vrachtwagenmotor vaart tussen Roeselare en Gent met deze brandstof, die tot een CO2-reductie (craddle to grave) van 90% zou leiden.

8. Graag uw aandacht voor de KKROA-uitstap naar de Nederlandse Grebbelinie. Nog mogelijkheid om in te schrijven tot 4 mei.

9. Daar 1 mei op een woensdag valt komt de 2de woensdag van de maand er al heel snel aan. En dat is traditioneel “happy-hour” dag. Laat U dus niet verrassen, het komt er snel aan.

Willy

28/04/2024